ญี่ปุ่น คือหนึ่งในประเทศที่เป็นผู้นำด้านอุตสาหกรรมเกมที่ยิ่งใหญ่ไม่แพ้ประเทศสหรัฐฯ จีน อังกฤษ และเกาหลีใต้ แล้วด้วยความเจริญของวงการเกม จึงเป็นเรื่องปกติที่รัฐบาลญี่ปุ่น มีการออกมาตรการกฎหมายต่าง ๆ เพื่อปกป้องผู้บริโภค ทีมพัฒนาเกม และควบคุมตรวจสอบเนื้อหาเกมก่อนวางจำหน่าย
อย่างไรก็ตาม ญี่ปุ่นก็มีชื่อเสียงในด้านการบังคับใช้กฎหมายเกี่ยวข้องกับเกมที่ค่อนข้างเข้มงวด ครอบคลุมเกือบทุกอย่าง และมีบทลงโทษที่เด็ดขาด จนบางคนไม่เห็นด้วยกับบางกฎ เพราะมีบทลงโทษที่ใจร้าย แล้วจะมีกฎอะไรบ้าง ก็สามารถรับชมได้เลย
ใช้ ขาย กับแจกโปรแกรมโกง มีสิทธิ์ติดคุกได้นะ
แน่นอนว่าเหตุการณ์ให้เจ้าหน้าที่จับกุมเกมเมอร์ที่ใช้โปรแกรมโกง มันอาจดูเป็นเรื่องที่เกินจริงไปหน่อย แต่มันเคยมีเคสตัวอย่างเกิดขึ้นมาแล้วในประเทศญี่ปุ่น
เมื่อปี 2014 สำนักข่าวใหญ่ของญี่ปุ่น Yomiuri Online รายงานว่าเจ้าหน้าที่ตำรวจได้จับกุมกลุ่มนักเรียนอายุ 17 ปี จำนวน 2 คน และอายุ 18 ปี 1 คน ในข้อหาใช้กับแจกโปรแกรมโกงในเกมออนไลน์ FPS ชื่อดังอย่าง Sudden Attack โดยสำนักข่าวชื้ว่า ทางผู้ให้บริการเกม Nexon คือผู้ยื่นเรื่องให้ดำเนินการจับกุมกลุ่มนักเรียน โดยกล่าวหาว่าพวกเขาใช้โปรแกรมโกงในการเอาเปรียบหลายครั้ง (ภายหลังค้นพบว่าพวกเขาได้สร้างโปรแกรมโกงหลายเกมแล้วนำไปขายผ่านเว็บไซต์เถื่อนด้วย)
แล้วในปี 2015 เจ้าหน้าที่ตำรวจได้จับกุมเกมเมอร์ชายวัย 30 ปี นามว่า Akihide Yamamoto ในข้อหาละเมิด “พระราชบัญญัติป้องกันการแข่งขันที่ไม่เป็นธรรม” ด้วยการต้องสงสัยว่า Yamamoto ใช้โปรแกรมโกงในการเล่นเกม Alliance of Valiant Arms แล้วนำ ID ตัวละครที่มีอาวุธเทพ (ซึ่งได้มาจากการโกงเกมอีกทีหนึ่ง) มาขายให้กับชายวัยอายุ 40 ปี ด้วยจำนวนเงิน 20,000 เยน นอกจากนี้ จากการสืบสวนเพิ่มเติม ก็ค้นพบว่า Yamamoto “เคยมีประวัติ” โดนดำเนินคดีในข้อหาใช้โปรแกรมโกงในเกมอื่น ๆ อีกด้วย
ปกติแล้ว เกมเมอร์ที่ใช้โปรแกรมโกงมักมีบทลงโทษด้วยการแบนจากเกมอย่างถาวร หรือโดนตัดสิทธิ์จากการแข่งขัน Esports ตลอดชีวิต แต่ถึงอย่างนั้น แม้การลงโทษจับกุมเกมเมอร์ใช้โปรแกรมโกงเกมในชีวิตจริง จะแสดงให้เห็นว่ากฎหมายญี่ปุ่นมีความเข้มงวดอย่างมาก แต่หลายคนแสดงความคิดเห็นว่าไม่เห็นด้วยกับบทลงโทษดังกล่าว โดยชี้ว่าเป็นการลงโทษที่แรงเกินกว่าเหตุ และอาจดับฝันอนาคตของเด็ก ๆ ได้ทันที
อย่างไรก็ตาม การรายงานจับกุมดังกล่าวก็เป็นการแสดงตัวอย่างให้เห็นว่าชาวญี่ปุ่น สามารถเอาผิดเกมเมอร์ที่ใช้โปรแกรมโกงได้ เนื่องจากเป็นการละเมิดกฎระเบียบการเล่นเกมอย่างชัดเจน แต่อย่างที่กล่าวไว้ข้างต้น การเอาผิดเกมเมอร์ใช้โปรแกรมโกงจนถึงขั้นต้องแจ้งความดำเนินคดี มันดู Overkill ไปหน่อย
ญี่ปุ่นไม่อนุญาตให้ปล่อยเช่าเกม
หากเกมเมอร์สอดส่องปกหลังของแผ่นเกมเวอร์ชันญี่ปุ่น จะมีการเขียนป้ายเตือนชัด ๆ โต ๆ ว่า “ผลิตภัณฑ์นี้ใช้สำหรับการขายและผู้บริโภคในประเทศญี่ปุ่นเท่านั้น มิอนุญาตให้นำไปใช้ในเชิงพาญิชย์หรือปล่อยเช่าเป็นอันขาด” หรือหมายความว่าผู้เล่นไม่สามารถให้เช่าวิดีโอเกมเพื่อหากำไรในประเทศญี่ปุ่นได้ ในขณะที่ประเทศสหรัฐฯ อังกฤษ และประเทศอื่น ๆ สามารถปล่อยให้เช่าเกมได้ตามปกติ
สาเหตุที่ประเทศญี่ปุ่น มีกฎห้ามเช่าวิดีโอเกมนั้น ก็เพื่อป้องกันการละเมิดลิขสิทธิ์เกมของตัวเอง หากอ้างอิงจาก Kotaku กล่าวว่าสมัยที่เครื่องเกมคอนโซล Nintendo Famicon (NES) ได้รับความนิยม และร้านค้ายังสามารถทำธุรกิจให้ปล่อยเช่าวิดีโอเกมได้ในปี 1983 ตอนนั้น ทีมพัฒนาเกมหลายแห่งได้เผชิญหน้ากับการโดนละเมิดลิขสิทธิ์เกมหลายครั้ง โดยกล่าวว่าเกมเมอร์บางคนเช่าเกม เพื่อนำไปดัดแปลงแล้งสร้างเป็นเกม Bootleg ของตัวเอง
เพื่อต่อสู้กับการละเมิดลิขสิทธิ์ ในปี 1984 ทางบริษัทเกมหลายแห่ง จึงจับมือร่วมกับสมาคมอุตสาหกรรมแผ่นเสียงแห่งประเทศญี่ปุ่น และสมาคมการค้าให้เช่าคอมแพคดิสก์กับวิดีโอเพื่อการพาณิชย์ของญี่ปุ่น เกลี้ยกล่อมให้มีการเปลี่ยนแปลงพระราชบัญญัติเกี่ยวกับลิขสิทธิ์ของญี่ปุ่น ด้วยการให้แบนธุรกิจเช่าวิดีโอเกม เหลือแต่เพียงบริษัทเกมเป็นเพียงผู้เดียวที่สามารถเปิดให้บริการเช่าเกมเท่านั้น ซึ่งทางรัฐบาลได้อนุมัติกฎหมายดังกล่าว แล้วส่งผลลัพธ์ทำให้ญี่ปุ่นไม่อนุญาตให้ปล่อยเช่าเกมจนถึงทุกวันนี้
แม้ประเทศญี่ปุ่นไม่อนุญาตให้ปล่อยเช่าเกม แต่ร้านค้าเกมหลายแห่งยังคงสามารถปล่อยให้วางจำหน่ายเกมมือสอง และเกมเมอร์ยังสามารถแชร์แผ่นเกมร่วมกันได้ตามปกติ
ขายคีย์เกมไม่ได้รับอนุญาต, แจกโปรแกรมม็อด Save File, เพียงแค่ม็อดเกมคอนโซล ก็ผิดกฎหมาย
ประเทศญี่ปุ่นมีชุดกฎหมายอย่างหนึ่งที่เรียกว่า “พระราชบัญญัติป้องกันการแข่งขันที่ไม่เป็นธรรม” (Japan’s Unfair Competition Prevention law) เพื่อปกป้องข้อมูลความลับของบริษัทที่ถูกขโมยหรือเปิดเผยอย่างผิดกฎหมาย ซึ่งกฎหมายดังกล่าวมีชื่อเสียงในด้านความเข้มงวด ครอบคลุมเกือบทุกอย่าง รวมถึงปกป้องทั้งผู้บริโภคที่เป็นเกมเมอร์กับทีมพัฒนาเกม
เมื่อปี 2019 ประเทศญี่ปุ่นได้มีการอัปเดต “พระราชบัญญัติป้องกันการแข่งขันที่ไม่เป็นธรรม” ให้เข้มงวดมากขึ้น ด้วยการสั่งห้ามค้าขายหรือประมูลคีย์เกมที่ไม่ได้รับอนุญาตจากตัวแทนจำหน่าย เช่น ขายคีย์เกมที่แจกฟรีจากการซื้อผลิตภัณฑ์ใดผลิตภัณฑ์หนึ่ง หรือขายคีย์เกมที่แจกฟรีตามงานอีเวนต์ต่าง ๆ เป็นต้น ซึ่งหากละเมิดกับโดนจับกุม ต้องโดนจำคุกเป็นเวลา 5 ปี หรือปรับเงินสูงสุดเป็นเงิน 5 ล้านเยน
นอกจากนี้ ญี่ปุ่นได้เพิ่มกฎหมายใหม่ให้การแจกจ่ายโปรแกรมดัดแปลง Save File, ให้บริการดัดแปลง Save File (ซึ่งส่วนใหญ่ใช้สำหรับเกม Singleplayer) รวมถึงการดัดแปลงเกมคอนโซล ให้เป็นสิ่งผิดกฎหมายเช่นเดียวกัน ด้วยเหตุผลดังกล่าว ทำให้ผู้ให้บริการซอฟต์แวร์โกงเกม Singleplayer ที่มีชื่อเสียงโด่งดังมานานอย่าง Cyber Save Editor และ Action Replay จำเป็นต้องยุติการผลิตและการให้บริการในเวลาต่อมา
และเคสตัวอย่างการจับกุม ก็มีตัวอย่างให้เห็นแล้ว อย่างล่าสุดที่ผ่านมา ทางเจ้าหน้าที่ตำรวจญี่ปุ่นได้จับกุม Ichimin Sho ชายวัย 27 ปีในข้อหา “พยายาม” ขาย Save File ของเกม The Legends of Zelda: Breath of The Wild ที่ผ่านการม็อดให้พบเจอไอเทมหายากง่ายขึ้น และปรับปรุงความสามารถตัวละครให้สมเหตุสมผลมากขึ้นในราคา 3,500 เยน (ตามคำร้องขอของลูกค้า) ผ่านช่องทางออนไลน์ โดยเจ้าหน้าที่กล่าวว่า Sho ได้ละเมิด “พระราชบัญญัติป้องกันการแข่งขันที่ไม่เป็นธรรม” จึงเป็นเหตุทำให้เขาต้องโดนจับกุม
จังหวัดคางาวะ อนุมัติกฎหมายให้เยาวชนอายุต่ำกว่า 18 ปี เล่นเกมได้วันละ 1 ชั่วโมง
ไม่ได้มีแค่ประเทศจีนอย่างเดียว ที่มีความเข้มงวดในการจำกัดเวลาเล่นเกมของเยาวชน
ย้อนกลับไปเมื่อปี 2020 จังหวัดคางาวะของประเทศญี่ปุ่น ได้มีการอนุมัติกฎหมายใหม่ กำหนดให้เยาวชนที่มีอายุต่ำกว่า 18 ปี ให้เล่นเกมได้เพียงวันละ 1 ชั่วโมง และสามารถเล่นสมาร์ตโฟนได้ไม่เกิน 4 ทุ่ม รวมถึงยังมีผลบังคับใช้ในปัจจุบัน
แต่อย่างไรก็ตาม กฎหมายนี้ไม่ได้มีบทลงโทษต่อผู้ที่ไม่ปฏิบัติตาม รวมถึงเป็นกฎหมายเอื้อต่อครอบครัวที่ต้องการช่วยเหลือให้เด็ก ๆ ได้ลดการเสพติดวิดีโอเกม และเน้นขอความร่วมมือกับผู้ปกครอง จึงมีหมายความว่าเด็กจะไม่สามารถเรียกร้องได้ หากผู้ปกครองมีการใช้นโยบายบังคับให้เล่นเกมได้เพียง 1 ชั่วโมงต่อวัน และแน่นอน กฎหมายนี้มีผลเฉพาะในจังหวัดคางาวะเท่านั้น นอกเหนือจากจังหวะดังกล่าว เกมเมอร์ยังสามารถเล่นเกมทุกวันได้ตามปกติ
