“ดาบ” อาวุธแห่งสัญลักษณ์และวัฒนธรรมของญี่ปุ่น

ดาบ อาจไม่ใช่อาวุธที่เป็นเอกลักษณ์ของประเทศญี่ปุ่น แต่ถ้าพูดถึงดาบ เรามักจะพูดถึงซามูไร และแน่นอนว่า Ghost of Tsushima ที่กำลังเป็นกระแสอยู่ในขณะนี้ ดาบเป็นอาวุธหลักที่เราต้องใช้ในการกอบกู้ศักดิ์ศรีและเกาะสึชิมะคืนมา วันนี้เราขอนำพาทุกท่าน มารู้จักกับ “ดาบ” ซึ่งถือเป็นอาวุธสัญลักษณ์และวัฒนธรรมของญี่ปุ่น รวมไปถึงเป็นอาวุธที่น่าจดจำในอีกหลาย ๆ เกมอีกด้วย

ดาบ และชนิดของดาบ

ดาบคร่าว ๆ นั้นมีรูปแบบการใช้งานที่หลากหลาย และต่างกันไปแล้วแต่ประเภทของการใช้งาน มีทั้งดาบจริงที่ใช้ในการต่อสู้ การศึกสงคราม, ดาบซ้อมที่เอาไว้ร่ายรำฝึกหัด และยังแยกออกไปเป็นดาบไม้ไผ่ ดาบหวาย หรือที่เอาไว้จัดแสดงโดยเฉพาะเลยก็มีเช่นกัน

ดาบในแต่ละที่ก็จะมีชื่อเรียกและประเภท รวมไปถึงกระบวนท่าที่แตกต่างกันออกไป หากเป็นชาวตะวันตกส่วนมากดาบมักจะมีสองคม หรือคมทั้งสองด้าน จะถูกเรียกกันว่า Claymore หรือดาบใบกว้าง แต่ที่ชาวไทยรู้จัก และคุ้นเคยกันดี ย่อมหนีไม่พ้นดาบประเภทคาตานะหรือดาบคมเดียว มีทั้งแบบโค้ง และแบบตรง และถ้าไปทางตะวันตกหน่อยก็อาจจะดาบประเภท คัทลาส ก็มี

ดาบประจำตระกูลมีอยู่จริงหรือไม่ ?

หากคุณเล่น Ghost of Tsushima มา คุณจะพบว่า ดาบภายในเกมที่ตัวเอกอย่างจิน ซาไค นั้น เป็นดาบที่ตกทอดมาจากรุ่นสู่รุ่น โดยในเกมมีชื่อว่า “ดาบประจำตระกูลซาไค” ซึ่งเราจะใช้ดาบนี้ไปทั้งเกม โดยใช้วิธีการรวบรวมวัตถุดิบมาอัปเกรดเอา โดยในเกมนี้จิน ซาไค จะใช้มันคู่กับสิ่งที่เรียกว่า “ทันโต” หรือมีดสั้นลอบสังหารที่เราใช้ในการลอบเร้น

เป็ฯอีกหนึ่งคำถามที่หลายคนสงสัยว่า สิ่งที่เรียกว่า ดาบประจำตระกูลนั้น ในชีวิตจริงมีหรือไม่ ? เราน่าจะเคยได้ยินคำว่า สมบัติประจำตระกูล หรือตราประจำตระกูลอยู่ในนิยาย การ์ตูน ภาพยนตร์เรื่องต่าง ๆ แต่ในชีวิตจริง ของแบบนี้ “มีครับ”

หากเป็นตระกูลใหญ่ ๆ เราอาจจะได้เห็นสิ่งที่เรียกกันว่า “ตราประจำตระกูล” กันก่อน การออกแบบตราประจำตระกูลมาใช้นั้น ต้องละเอียดและมั่นใจได้ว่า คนในครอบครัวหรือตระกูลนั้น ๆ จะเข้าใจเป็นความหมายเดียวกัน มันแทบจะเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ของตระกูลกันเลยทีเดียว

แล้วถ้าเป็นอย่างอื่นที่ไม่ใช่ตราประจำตระกูล อย่างเช่น ดาบประจำตระกูล ล่ะ? ก็มีเช่นกัน เพียงแต่มันน่าจะเป็นของหายาก ที่ไม่น่าจะได้เห็นกันบ่อย ๆ และอาจไม่ถูกนำมาใช้จริง ๆ เพราะมันจะกลายเป็นของขึ้นหิ้งสำหรับตระกูลนั้น ๆ ไป เน้นเอาไปเคารพบูชามากกว่าที่จะนำมาใช้จริง (บวกกับปัจจุบันเราคงไม่มีโอกาสได้ใช้ดาบบ่อยนักอยู่แล้ว)

อย่างตระกูลในไทยเอง ก็เคยมีข่าวคราวเกี่ยวกับดาบประจำตระกูลเช่นกัน บ้างก็ว่าเป็นของพระราชทาน หรือเป็นของตกทอดจากรุ่นสู่รุ่น แต่ไม่มีการอ้างอิงที่ชัดเจน อาจเพราะด้วยระยะเวลาที่ผ่านมาเนิ่นนานหลายปี

ส่วนประกอบต่าง ๆ ของดาบ

Ghost of Tsushima_20200710112019

ในส่วนประกอบของดาบนี้ เราขอยกตัวอย่างดาบของตระกูลซาไค ที่เราพบเห็นได้ในเกมก็เพียงพอ เพราะดาบแต่ละเล่ม อาจมีที่มาที่ไปไม่เหมือนกัน และสร้างขึ้นมาด้วยขั้นตอนและกรรมวิธีที่ต่างกันด้วย หากใช้ดบาประจำตัวตระกูลซาไคใน Ghost of Tsushima เป็นหลัก จะมีดังนี้

• Tsuba (สึบะ) หรือ กระบังมือ อยู่ระหว่างใบดาบและด้ามจับ ใช้รับดาบคู่ต่อสู้ได้
• Seppa (เซปปะ) หรือ แผ่นรองคอดาบ ใช้สำหรับลดช่องว่างขอคอดาบและแผ่นรองให้กระชับมากยิ่งขึ้น
• Habaki (ฮาบากิ) หรือ ใบดาบ ทำหน้าที่ล็อกใบดาบกับด้ามดาบให้แน่น
• Tsuka (สึกะ) หรือ ด้ามจับ
• Saya (ซายะ) หรือ ปลอกดาบ ส่วนมากจะสร้างจากไม้ เพื่อเก็บดาบเข้าไว้ในปลอก

จริง ๆ แล้วยังมีรายละเอียดอีกมากสำหรับดาบคาตานะ หรือดาบต่าง ๆ หากใครที่อยากรู้ข้อมูลเพิ่มเติมก็คงต้องไปสืบค้นหากันดูจากผู้เชี่ยวชาญ

ผลงานอื่น ๆ ในญี่ปุ่นที่มีดาบเป็นตัวนำ

หากพูดถึงดาบแล้ว ญี่ปุ่นถือเป็นประเทศที่มีตัวเอกใช้ดาบอยู่มากมาย อาจเพราะวัฒนธรรมและตำนานซามูไร เราจึงมักจะเห็นการ์ตูน ภาพยนตร์ หรือหนังสือที่มักให้ตัวเอกใช้ดาบเป็นอาวุธประจำตัวอยู่มากมาย ยกตัวอย่างเช่น ซามูไรพเนจร หรือ ฮิมูระ เคนชินที่มีเพลงดาบล่องนภา หรือถ้าเอาโหด ๆ หน่อยก็คือ Blade of the Immortals หรือฤทธิ์ดาบไร้ปราณีที่ทำออกมาเป็นภาพยนตร์ลง Netflix แล้ว และ Roronoa Zoro ผู้ใช้วิชาสามดาบจากอนิเมะชื่อดังอย่าง วันพีซ

อย่างล่าสุด ตัวละครยอดนิยมของญี่ปุ่นอย่างซีรีส์คาเมนไรเดอร์ ก็ยังเลือกใช้ธีมเกี่ยวกับดาบอีกครั้ง ใน Kamen Rider Saber โดยมีดาบเป็นอาวุธหลัก ร่วมกับกิมมิคหนังสือ และตัวละครที่ใช้ดาบยอดฮิตในอนิเมะอีกหลายเรื่อง ในตอนนี้ก็อย่างเช่น คามาโดะ ทันจิโร่ แห่งดาบพิฆาตอสูร ที่โด่งดังเป็นพลุแตกในประเทศไทย

คาดว่าในอนาคตน่าจะยังมีตัวละคร การ์ตูน หรือเกมอีกมาก ที่ใช้ดาบเป็นอาวุธหลัก เพราะมันเท่จริง ๆ หากออกแบบมาให้ใช้งานแบบดี ๆ

ดาบที่โด่งดังในโลกวิดีโอเกม

พูดถึงการ์ตูน อนิเมะไปแล้ว วกกลับมาที่เกมกันบ้าง แน่นอนว่าในโลกวิดีโอเกมเองก็มีทั้งดาบ และนักดาบที่มีชื่อเสียงและน่าจดจำภายในเกมกันอยู่ทั้งนั้น ซึ่งเราขอยกตัวอย่างมาให้ดูคร่าว ๆ ดังนี้

• Kratos และ Blade of Chaos ดาบโซ่ที่ล้างบางและดื่มเลือดทวยเทพมานักต่อนัก

• Raiden และ High Frequenzy Blade หนึ่งในเมทัลเกียร์ภาคที่แปลก แหวกแนว แต่ก็มันมากในฐานะเกมแอ็คชั่นฟันแหลก

• Doom Guy และ Crucible Blade “ดาบพิฆาตอสูร” ของจริง กับดาเมจสุดเวอร์วัง ฟันฉับเดียว ตายทุกตัว เหมาะกับเป็นอาวุธคู่มือของ Doomguy โดยแท้

• Rebellion และ Dante ดาบสุดโหดและเจ้าของสุดเกรี้ยวกราด คือที่สุดแห่งความลงตัว

• Yamato และ Virgil ดาบญี่ปุ่นยุคโบราณที่มีพลังมหาศาลถึงขั้นผ่ามิติให้แยกออกจากกันได้